Postać niewątpliwie kontrowersyjna. Długo ukrywająca się za melodyjnie brzmiącymi pseudonimami: Pauline Reage i Dominique Aury francuska intelektualistka i autorka wielce skandalizującej, buzującej od perwersyjnego przesycenia powieści “Historia O”, wydanej po raz pierwszy w 1954 roku w liberalnej Francji.
Madame Anne Desclos urodziła się w 1907 roku w dwujęzycznej rodzinie, dzięki czemu biegle posługiwała się francuskim i angielskim. Absolwentka Sorbony, dziennikarka, sekretarka redakcji prestiżowego wydawnictwa “Éditions Gallimard” (z którym związany był także Albert Camus), pisarka i szanowana krytyczka literacka, tłumaczka i pasjonatka literatury anglosaskiej – to całe spektrum jej zawodowych wcieleń.
Historia o…perwersji
W historii literatury zdarzają się co jakiś czas utwory, będące niczym spadające przeklęte gwiazdy, wywołujące szeroki rezonans we wszelkich kręgach krytyków i przeciętnych odbiorców. Wystarczy wspomnieć casus kontrowersyjnej “Lolity” V. Nabokova, powieści o zakazanej erotycznej fascynacji Humberta Humberta nieletnią nimfetką. Ryzykowna fabuła tej powieści przyćmiła szereg dokonań literackich tego erudycyjnego pisarza i wykładowcy literatury na amerykańskich uczelniach. To właśnie w Paryżu możliwe stało się opublikowanie tejże powieści po raz pierwszy. Podobna historia wiąże się z książką Aury: “Historia O”.
Oto fabuła w wielkim skrócie: młoda kobieta, określona jako “O”, zostaje zawieziona przez swojego kochanka o imieniu René do posiadłości na przedmieściach Paryża. Tam angażuje się w mroczne rytuały o naturze seksualnej: musi założyć suknię eksponującą jej nagość i kajdanki, nie może z nikim rozmawiać etc. Kulisy powstawania powieści i jej oddźwięk odsłania w swoim artykule Geraldine Bedell:
Dominique Aury nie zamierzała opublikować powieści. Napisała ją w ramach wyzwania rzuconego przez kochanka – Jeana Paulhana i aby wzbudzić w nim zainteresowanie swoją osobą. Kochankowie poznali się podczas niemieckiej okupacji, kiedy Aury rozprowadzała opozycyjny magazyn “Lettres Françaises”, którego redaktorem był Paulhan. (…) Dzielili pasję do literatury. Przyjaciółka Dominique, powieściopisarka i krytyczka kulturalna – Regine Desforges wspomina: “Aury była zafascynowana inteligencją. To, że Paulhan był inteligentny, było oczywiste. W końcu przerodziło się to w jej obsesję”. We wczesnych latach pięćdziesiątych Aury zaczęła martwić się, iż Paulhan mógłby zacząć tracić pokładane w niej zainteresowanie. Świadoma jego preferencji czytelniczych (pasjonował się literaturą o tematyce erotycznej, był autorem wstępu do “120 dni Sodomy” de Sade) zasugerowała, iż byłaby w stanie napisać coś w lubianym przez Jeana stylu. Paulhan przyjął jej deklarację z lekceważeniem: nie sądził, by pisarstwo erotyczne mogło być domeną kobiet. Kiedy przeczytał rękopis, zmienił zdanie i uznał, iż trzeba go opublikować.
(…) Ich wspólny pracodawca: Gaston Gallimard nie zgodził się na publikację książki. Dopiero młody wydawca – Jean-Jaques Pauvert, po przeczytaniu manuskryptu powiedział: “est wspaniały, wywoła rewolucję. Zatem, kiedy możemy podpisać kontrakt?” Zdecydowano, iż książka ma być wydana jednocześnie w dwóch wersjach językowych: francuskiej i angielskiej przez wydawnictwo Olympia Press specjalizujące się w literaturze pornograficznej, lecz również mające na swym koncie takie publikacje jak: “Lolita”, “Nagi lunch” i niektóre utwory Samuela Becketta. Książkę Aury wydano bez rozgłosu w lipcu 1954 roku i nie przyciągnęła ona zbytniej uwagi, aż do następnego roku, kiedy uhonorowano ją Prix Deux Magots. Do autorstwa książki Aury przyznała się wiele lat później. (…) Dzisiaj, po ponad pięćdziesięciu latach od opublikowania, “Historia O” pozostaje silnym tekstem, choć już nie tak szokującym i nie wywołującym niedowierzania na myśl o tym, iż jej autorką była kobieta. Choć powieść nadal wewnętrznie dotyka czytelników. W końcu książka Aury pokazuje, iż w każdym z nas może tkwić demoniczna strona seksualności. Ta spokojna i wykształcona kobieta rozumiała potęgę seksu. Wiedziała, iż pożądanie może zaognić przymus popełniania nagłych, przypadkowych aktów przemocy i wzbudzać silne pragnienie zmysłowej, niszczącej śmierci? (za: Geraldine Bedell, I wrote the story of O, “The Observer”, 2004)
Związki z kinem
Skandalistka Aury zapisała się również w dziejach kinematografii. Z fascynacji jej erotyczną powieścią narodził się obraz filmowy autorstwa Justa Jaeckina powstały w 1975 roku. Z kolei Pola Rapaport wyreżyserowała dokument “Writer of O” w roku 2004, w którym wystąpiła sama Aury. Dokument jest zbiorem scen ukazujących realistyczne nagrania z Aury i jej wydawcą na przemian ze filmowanymi scenami na podstawie kontrowersyjnej powieści “Historia O”. Francusko-amerykańska reżyserka drąży tematy seksualności, feminizmu, wolności, kreatywności.
Dominique Aury zmarła w wieku 90. lat. Jean Paulhan pozostał jej największą miłością. Ona pozostała autorką jednej powieści, ale za to przełamującej społeczne stereotypy i symbolizującej prawo kobiet do nieskrępowanej wolności artystycznej.